ROND SONSBEEK - ARNHEM
verkend voorjaar 2017 en aangevuld 2018
Baron van Heeckeren van Enghuizen
Baron Hendrik Jacob Carel Johan van Heeckeren van Enghuizen dineerde in 1821 op Sonsbeek bij de toenmalige eigenaar: Baron Theodorus de Smeth. Van Heeckeren genoot van het uitzicht en informeerde of het landgoed te koop was. Dat was zo, van Heeckeren kocht het en woonde er twintig jaar. Hij liet er de Engelse tuin aanleggen die er nog is.
Landgoed Sonsbeek
Het toenmalige landgoed Sonsbeek was veel groter dan het huidige park. In het westen grensde het aan de Zijpendaalseweg, aan het landgoed Zypendaal en aan de Deelenseweg en in het noorden aan de Koningsweg. De zuidelijke rand heeft deels gelegen waar nu de spoorbaan is, terwijl de Hommelseweg het eerste deel vormt van de oostelijke grens. De centrale hoofdweg op de begraafplaats Moscowa was ook een deel van de oostgrens die min of meer noordwaarts doorliep tot aan de Koningsweg.
Originele Jachtpaal
De mooiste jachtpaal staat op het kruispunt Koningsweg –Deelenseweg met de inscriptie: “Sonsbeek Privative Jagt Heeckeren van Enghuizen”. Een tweede bijzondere paal met dezelfde inscriptie staat sinds 2020 ook langs de Koningsweg ca 100m oostelijk van de zijweg naar Hoenderlo. Daar eindigde de oostelijke grens van het jachtgebied Sonsbeek. Foto’s zijn toegevoegd aan het einde van het foto-overzicht. Andere palen lijken op die bij Dieren en die nabij Hummelo. Langs de westgrens: de Deelenseweg zijn de palen niet meer aanwezig. Op de oostgrens staan palen of restanten zonder de aanduiding “Privative Jagt”. Recentelijk heeft de gemeentelijke dienst twee palen gevonden met dezelfde vorm en afmetingen en deze vervolgens geplaatst in de oude grenslijn westelijk van de ijsbaan en van de Amorijstraat.
Paal 1 Deelenseweg-Koningsweg:
hardstenen paal ter aanduiding van het landgoed Sonsbeek; hardsteen, ruim 2 m hoog; vierkant ca 30x30 cm, afschuiningen 3 cm, hoeklijnen komen in een punt samen op een relatief platte kop, in goede staat. Inscriptie: “Sonsbeek Privative Jagt Heeckeren van Enghuizen”
Paal 2 recentelijk teruggevonden door de gemeentelijke dienst en geplaatst op de westgrens ter hoogte van de Amorijstraat; lijkt op paal 4
Paal 5 Hommelseweg:
langs het noordelijke deel , nabij scoutingverblijven, staat een paal op de oostgrens, lijkt op paal 4; zonder tekst.
Paal 3 recentelijk teruggevonden door de gemeentelijke dienst en geplaatst op de westgrens ter hoogte van de ijsbaan Cranevelt
Hommelseweg
Twee keer is er in de bestratingsrand de bovenkant van een basaltsteen te zien. Zo maar twee stenen of misschien twee keer de kop van een verzonken grenspaal?
Paal 7 Koningsheide:
De oostgrens loopt verder noordwaarts tot aan de Koningsweg. Op oude topografische kaarten worden daar twee grenspalen aangegeven. Ik heb één stomp van steen gevonden, wat heel goed een jachtpaal geweest kan zijn, lettend op de doorsnede (25 bij 15 cm) en de bewerking: horizontaal gefrijnd.
Paal 4 Parkweg:
Paal op limietscheiding tussen Landgoed Zypendaal van de familie Brantsen en Landgoed Sonsbeek van de familie Van Heeckeren; doorsnede 25 bij 15 cm, bovenkant afgerond, ongeveer 190 hoog, horizontaal gefrijnd (ribbeltjes); goede staat; zonder tekst.
Paal 6 Waterberg:
Noordelijk van de Schelmseweg in de buurt van leemkuilen staat een paal die onderaan verstevigd is met ijzeren banden; lijkt op de paal 4; zonder tekst.
Paal 8 Koningsweg oost: de nieuwe onderste helft is duidelijk te zien alsmede de gelijmde breuk halverwege het bovenste deel; lijkt op paal 1
Koningsweg oost
Dit is de noordzijde; het landgoed Sonsbeek ligt zuidelijk erachter. Reizigers vanuit Deelen zien direct deze tekst en zijn dus gewaarschuwd omtrent de jachtrechten..
Koningsweg oost:
Dit is de oostzijde; reizigers vanuit de oostelijke richting zoals Terlet, Rozendaal, Dieren worden zo opmerkzaam gemaakt op het jachtrecht van Van Heeckeren.
Aansluiting fietspad op oostgrens op fietspad langs Koningsweg: hardstenen paal zoals de paal op de hoek van de Deelenseweg;; hardsteen, ruim 2 m hoog; vierkant ca 30x30 cm, afschuiningen 3 cm, hoeklijnen komen in een punt samen op een relatief platte kop, in goede staat. Inscriptie: “Sonsbeek Privative Jagt Heeckeren van Enghuizen; teruggevonden op de stadswerf, herplaatst in 2020 na reparatie: onderste deel vernieuwd, bovenste deel gelijmd en verlijmd met nieuwe deel.