grenspalen rond Bergen (NH)
Dankbaar is gebruik gemaakt van drie artikelen in de Bergense Kroniek; geschreven door de heren Min en Jansen. Zeer uitvoerig onderbouwd met archiefstukken is de geschiedenis van de grenspalen rond Bergen beschreven. Met name de jaartallen, de locaties en de beschrijving van de aangebrachte gemeentewapens zijn vermeld in de tekst en bij de foto’s.
Westelijk is de Noordzee de grens. Aan de noordkant grenst Bergen aan Schoorl. In 1732 zijn er acht houten palen geplaatst vanaf de centrale Herenweg naar het strand. Rond 1770 zijn de houten palen vervangen door palen van Namense steen. De eerste paal staat vlakbij de buitenste duinenrij en de vierde paal staat langs de weg Bergen-Schoorl nabij “De Zandhoeve”. Verder naar het oosten staat aan de Banscheidingssloot een betonnen paaltje met de namen Bergen en Schoorl. Er zijn er dus nog vijf palen over.
Aan de oostkant grenst Bergen aan het Noordhollandskanaal waarbij de as van het kanaal de grens is; dus geen palen nodig.
De zuidgrens is deels met Alkmaar. Bekend is dat er vijf palen hebben gestaan. Drie daarvan zijn verdwenen en de overige twee zijn verplaatst na een grenswijziging op 10 october 1972. Ze staan in de berm van de Groeneweg en langs de Bergerweg zuid van de Kwakelsbrug.
Het andere deel van de zuidgrens is met de Heerlijkheid Wimmenum en de Wimmenumpolder. Tussen 1754 en 1759 zijn de houten palen uit 1736 vervangen door stenen palen. Er zijn er nog vier over.
Op 1 januari 2001 is Bergen samengevoegd met de voormalige gemeenten Schoorl en Egmond met behoud van de naam Bergen. Kernen als Wimmenum, Camperduin, Groet en ‘t Woud behoren ook tot de gemeente Bergen. De gevonden grenspalen staan dus op oude gemeentegrenzen.
De verkenning is gedaan in 2017 en 2018.
Het noordelijke deel; grens met Schoorl.
De palen 1 tot met 4, gemaakt van Namense hardsteen zijn geplaatst rond 1770 ter vervanging van houten palen uit 1732. De palen zijn vierkant met een gemiddelde afmeting van 25x25 cm en obeliskvormig. De kop is puntvormig. De palen zijn voorzien van wapenschildjes die op belangrijke punten voorzien zijn van wapens: van Dirk van Foreest, ambtsheer van Schoorl en van Graaf Willem Lodewijk heer van Nassau-Bergen. Het wapen van Nassau-Bergen is samengesteld. In het hart het wapen van Bergen: 6 vogels en daarachter 4 kwarten: 2 met klimmende leeuwtjes, 1 met een zittend leeuwtje en linksonder een balk. Zie paal 4. De palen in het duingebied tonen vlakke schildjes. Paal 5 is van beton en staat buiten het duingebied.
wapen van graaf Willem Lodewijk heer van Nassau-Bergen: over de 4 kwarten van het familiewapen staat centraal het wapen van Bergen: 6 vogels
wapen van Foreest
Paal 1 staat het dichts bij zee op de Pirolavlakte. Ongeveer 2m boven de grond;lege wapenschildjes; zwaar beschadigd o.a. door kogels; weinig geelachtig korstmos.
Paal 2 in bebost gebied in verlengde van Julianalaan. Ongeveer 2m boven de grond; gaaf; lege wapenschildjes;
Paal 3 aan toegangsweg naar hotel Blooming. Ongeveer 2m boven de grond; gaaf ; niet direct in het zicht; lege wapenschildjes.
Paal 4 tussen Duinweg en fietspad in bocht. Ruim 2m boven de grond; gave paal; weinig korstmos; wapenschildjes met beide wapens
Paal 5 Zuid van Aagtdorp buiten het duingebied. Betonnen paal; ca 1m boven de grond; vierkant ca 25x25 cm; afgeronde kop; uitgebeiteld "SCHOORL" en "BERGEN"; geel korstmos
Het zuidelijke deel; grens met Alkmaar en Egmond.
Palen 6 en 7 zijn oorspronkelijk geplaatst rond 1770 en op 1 october 1972 na een grens-wijziging verplaatst naar de nieuwe grens. De palen hebben dezelfde vorm en afmetingen als de palen op de grens met Schoorl.
Het westelijke deel van de zuidgrens was eerst met de heerlijkheid Wimmenum. In 1736 is de grens vastgelegd met zeven houten palen. Wimmenum ging in 1847 over naar Egmond.
Paal 6 De locatie is naast de weg Alkmaar-Bergen zuidelijk van een brug. Ruim 2m boven de grond; weinig geel korstmos op het Alkmaarse wapen.
Paal 7 staat in de berm van de Groeneweg nabij een nieuw bruggetje over de Molensloot. Ruim 2m boven de grond; veel bruinachtig korstmos.
Paal 8 staat aan de Bandijk tegenover de
2 wapens; veel bruinachtig korstmos.
Krommedijk. Ruim 2m boven de grond; gaaf;
Stond aan de strandzijde; verplaatst op 11 september 1991.
Paal 10 staat aan de Herenweg bij de toegang tot het terrein van een vervoerbedrijf. Ruim 2m boven de grond; de punt is van de kop af; twee wapens; witachtige vlekjes korstmos
Beide palen zijn voorzien van twee wapens: stad Alkmaar (hierboven) en Heer van Nassau-Bergen (zie bij noordgrens).
Gerestaureerd door Alkmaar en herplaatst na de grenswijziging op 1 october 1972.
Op de grens met Wimmenum staan de palen 8 -11. In 1736 is de grens vastgelegd met zeven houten palen. Tussen 1754 en 1759 zijn die vervangen door stenen palen. Het zijn dezelfde palen qua vorm en afmeting: Namense hardsteen; obeliskvorm; een puntkop; twee wapens: het wapen van de heer van Bergen en het wapen van Wimmenum: drie wassende manen.
De heerlijkheid Wimmenum is in 1679 gekocht door Jan Six, lid van de bekende familie Amsterdamse kooplieden/bestuurders.
Paal 9 staat in het Kapelweidje; vroeger stond er een kapel. Ruim 2m boven de grond; gaaf; twee wapens; veel korstmos.
Paal 11 staat in het duingebied vlak achter de woningen. Iets minder hoog boven de grond dan de overige palen. Gaaf; heel duidelijke wapens.