grenspalen nabij wageningen
Een blog van een wandelaarster verwees naar grenspalen in het bosgebied tussen Wageningen en Bennekom die wellicht de grens tussen Wageningen en Bennekom aangeven. Bovendien toonde de blog nog twee andere grenspalen die op mijn website al vermeld zijn bij een ander onderwerp. Bezoek en inspectie leidde tot onderstaande bundeling. Bestudering van oude topografische kaarten leverde geen andere grenspalen op. Mijn verkenning was in voorjaar 2021.
Eerst de palen in het bos, die in de buurt van het restaurant Nol in ’t Bosch te vinden zijn. Deze palen in het bosgebied tussen Wageningen-Hoog en Bennekom lijken erg op jachtpalen elders in het land. Bovendien tonen ze een inscriptie ORANJE NASSAU’S OORD.
De palen begrenzen een landgoed gelegen op de oostflank van de Wageningse Berg en tegen de westrand van het Renkumse beekdal. In de middeleeuwen heeft in dit gebied een kasteel gestaan, en ook een klooster en later een groot huis. Dat huis is inclusief het omringende gebied gekocht door Koning Willem III. In 1883 was de verbouwing klaar en het paleis gereed voor bewoning. Het kreeg het de naam Oranje Nassau’s Oord en was vooral bestemd als zomerverblijf voor koningin-moeder Emma die heimwee had naar haar geboortestreek. Toen Wilhelmina koningin werd ontving Emma een gift namens de bevolking die zij bestemde voor de bouw een sanatorium ter bestrijding van tuberculose. Dat sanatorium kwam klaar in 1901 naast het paleis en het geheel bleef Oranje Nassau’s Oord heten. Of de palen geplaatst zijn als jachtpalen, blijft de vraag, maar in ieder geval zijn het grenspalen.
Paal 1 staat nabij restaurant Nol in het Bosch iets zuidelijk van een wegaansluiting. De paal steekt ca 1,60 m boven maaivelden ziet er ongeschonden uit. De doorsnede is vierkant: ca 20x20 cm en de kop is in één richting afgerond. De lange hoeken zijn afgevlakt met een vellingkant.
Paal 2 staat bij de Geerdjesweg bij een aansluiting van een bospad min of meer tegenover de aansluiting van het Papenpad op de Geerdjesweg. De paal heeft dezelfde vorm en afmeting als paal 1. Deze steekt iets hoger boven maaiveld uit (ca 1,80m) en heeft veel kleinere beschadigingen aan de verticale hoeken.
De andere twee grenspalen staan aan de westkant van Wageningen op de grens met de provincie Utrecht.
De weg van Wageningen naar Rhenen kruist de provincie grens tussen Gelderland en Utrecht circa 2 km vóór de Grebberg. In de zuidelijke berm staat een forse hardstenen paal met de opschriften GELDERLAND en UTRECHT. De paal is iets conisch; de hoogte ca 1 m.
Een brief van Rijkswaterstaat dd 1 april 1846 bevat een tekening van de verhoging van de Grebbedijk met de situatie in 1843 inclusief de grenspaal. Deze paal stond er kennelijk in 1843 al.
Oostelijk van de Grebbeberg ligt de grens tussen Wageningen en Rhenen. Deze grens kruist de Grebbedijk en op dit punt staat een hardstenen paal zonder inscriptie: vierkant op een bredere voet en een puntige bovenkant; geel korstmos; ca 60 cm boven mv; beschadigingen. Op een tekening van Rijkswaterstaat dd september 1843 inzake de verhoging van de Grebbedijk staat aangegeven: “steenen grenspaal”.
Rond 2008 is de paal opnieuw geplaatst.
