Inleiding

Het noordelijke deel van het hertogdom Gelre was groter dan de huidige provincie Gelderland. Met huwelijken en oorlogen breidt de invloed zich uit tot Zutphen en Zaltbommel.
Gelre wordt samen met het Graafschap  Zutphen een belangrijk gebied; tot het  in de zestiende eeuw ingelijfd wordt door keizer Karel V (1543).

De grens van het noordelijke deel van Gelre  valt niet samen met de grens van huidige provincie Gelderland. Aan de zuidelijke kant zijn wel gebiedsdelen van het oude Gelre die nu tot een andere provincie behoren of zelfs tot Duitsland. Voor zover deze gebieden eerst in Kleef lagen worden ze Kleefse Enclaves genoemd. Desbetreffende Gelrese grensstenen zijn aangetroffen rond Emmerich, bij Mook en in de omgeving van Ravenstein.

Rond Emmerich

Het gebied rond ’s Heerenberg was een onderdeel van het Graafschap Zutphen en hoorde dus bij  Gelre. Ten zuiden van Bergh grensde het aan het hertogdom Kleef op tamelijk korte afstand  van Emmerich. De grens tussen beide gebieden werd vanaf 1566 aangegeven door 12 grensstenen; afmetingen: ca 73 cm hoog vanaf de sokkel, rechthoekig ca 34x23 cm.: op de ene kant het wapen van Kleef op de andere het wapen van de heren van Bergh. 
Het wapen van Bergh toont een rechtop staande naar links kijkende leeuw. De ketting van het Gulden Vlies hangt rondom het wapenschild met het Vlies eronder. Het wapen van Kleef toont een aantal pijlen of speren die allen door een centrum  gaan. Er onder hangt het wapen  van Emmerich: een zilveren emmer.

 In kasteeltje Borghees wordt een oorspronkelijke steen bewaard. Op eerstgenoemde steen ontbreekt het Berghse wapen. De Spaanse koning liet in 1569 overal het wapen van Bergh verwijderen, omdat Bergh overliep naar de Nederlanden. Pas in 1606 zijn de wapens weer aangebracht aangevuld met de ketting van het Gulden Vlies dat aan de toenmalige graaf was verleend door de Spaanse koning. De steen op de Hüthumerheide is men vergeten te restaureren.

Het wapen van Bergh toont een rechtop staande leeuw. De ketting van het Gulden Vlies hangt rondom het wapenschild met de leeuw en het Vlies wijzend naar onderen.

Het wapen van Kleef toont meestal een aantal pijlen  (of speren) die gezamenlijk door een centrum gaan als de stralen van een zon. 

Na de Napoleontische periode is hier de grens verlegd tot vlak onder ’s Heerenberg. De grensstenen zijn niet verplaatst en sinds 1816 staan deze dus op duits gebied. Er zijn nog zeven stenen over van de twaalf; vier zijn origineel; drie zijn copiën. Geen van de stenen staat nog op de oorspronkelijke plaats. Eén originele steen staat in Slot Borghees en is niet te bezichtigen.

Bij Mook - Middelaar

Grenssteen bij Mook/Middelaar

Het Ambtsgebied Middelaar viel onder Kleef, en vormde een scheiding tussen de drie noordelijke kwartieren van Gelre en het Overkwartier. Liggend in het noorden van wat nu Limburg is, grensde het aan Gelre. Mook raakte in 1473 los van Gelre en kwam onder invloed van Kleef. Middelaar hoorde vanaf 1380 tot Gelre. De grens tussen Middelaar en Mook is dus tevens de grens van het Overkwartier.
Een grenssteen met opschriften “GELDERN” en “CLEVE” past  dus in dit overzicht. De huidige locatie Is vanaf  in 2010  aan de rand van de Mookerplas aan de Katerbosseweg en voorzien van een info-bord.

Mook heeft vanaf 1227 tot het graafschap Gelre behoort tot 1473 toen het door het hertogdom Kleef werd ingelijfd. De ouderdom van de steen is niet bekend. De steen kwam tevoorschijn bij het uitgraven van de Mokerplas en gered van vernietiging door een oplettende toeschouwer. De steen staat aan de Katerbossseweg en toont de namen GELDERN en CLEVE.

Omgeving Ravenstein: Dieden

Ravenstein en omgeving

De Heerlijkheid Dieden, zuid van de Maas gelegen, was oorspronkelijk een onderdeel van het Land van Maas en Waal. Daardoor was het een onderdeel van Gelre en was de gemeentelijke grens ook een grens van Gelre. Dieden grensde aan de gemeente Deursen/Dennenburg dat niet tot het Land van Maas en Waal behoorde. Op deze gemeentegrens staan nog twee hardstenen grenspalen met als opschrift enerzijds “Dieden” en anderzijds “Deursen”. Waarschijnlijk zijn de palen aan het eind van de 19^e eeuw geplaatst. De paal aan de Galgenstraat staat er, in herstelde vorm, vanaf 2003. Een tweede paal aan de Herpseweg staat sinds 2017 niet meer, maar ligt bij een bedrijfsinrit. Ook een derde paal aan de Osstraat is er niet meer.