Inleiding

Op de grens van de provincie Gelderland met de andere provincies staan diverse markeringen; meestal zijn het palen of stenen om de grens aan te geven. Soms zijn er andere doeleinden; bijvoorbeeld het begrenzen van onderhoudsstroken met betrekking tot dijkonderhoud. Daar waar een provinciale weg van de ene naar de andere provincie overgaat zijn vroeger in de wegberm grote grenspalen geplaatst. Daarmee werd de overgang in het eigendom en onderhoud van de weg vastgelegd. Van de genoemde dijkpalen staat er nergens één op de gelderse grens.

Soms valt een provinciegrens samen met een gemeentegrens en kan het dus voorkomen dat er gemeentegrenspalen op de provinciegrens staan. Dat kan ook voordoen bij markepalen die een marke begrenzen.

In de berm van Provinciale Wegen
Tijdens de Franse tijd werd al besloten tot de aanleg van een europees net van hoofdwegen. Door de nederlagen van Napoleon kwam dat niet van de grond. In het Koninkrijk der Nederlanden werd het uitgewerkt tot een Besluit van koning Willem I in 1818: een net van nationale hoofdwegen. De provincies kregen in rol in de uitwerking met geld van het rijk. Deels werden dat later provinciale wegen.
Verwacht mag worden dat de grenspalen geplaatst zijn zodra de weg gereed was. Dat was vaak in de veertiger jaren van de negentiende eeuw. Aldus werden vermoedelijk tussen 1840 en 1850  in de berm van deze wegen de provinciale grenzen gemarkeerd met een hardstenen paal.
Op de palen staan de namen van beide betrokken provincies. De palen zijn groot te noemen: hoogte ca 100cm vanaf een voet; diameter onderaan: ca 55cm; diameter bovenaan: ca 40 cm.
De namen van de provincies zijn óf uitgebeiteld óf de steen rondom de letters is weggebeiteld (verheven).

Gemeentelijke en andere grenspalen
De gemeentelijke palen op de provinciale grens zijn zeer divers in ontwerp, afmetingen, materiaal en uitvoering. Een toelichting volgt bij de desbetreffende markering. Dit geldt ook voor andere grenspalen of stenen.

Opbouw van dit onderdeel
Het begin van de beschrijving van de markering op de huidige Gelderse grens is de grens met Overijssel. Vanaf de oosthoek waar beide provincies ook aan Duitsland grenzen, wordt de grens westwaarts gevolgd. Bij Deventer krijgt deze een noordelijke richting tot Hattem. Vervolgens zuidwaarts. Er zijn geen grenspalen met de nieuwe provincie Flevoland; Utrecht komt in beeld in de buurt van Nijkerk. Dan volgen Zuid-Holland, Noord-Brabant en Limburg.

De verkenningen zijn gedaan in de jaren 2017 tot en met 2019.

DE GRENS MET OVERIJSSEL

Vanaf een hoekpunt in de Duits-Nederlandse grens ten noorden van Oldenburg gaat de Gelderse-Overijsselse grens in westelijke richting. Noordelijk ligt Haaksbergen en zuidelijk Eibergen. Zoals zo vaak zijn palen verdwenen. Er stonden sinds 1773 twee provinciale grenspalen als gevolg van een provinciale overeenkomst. Er is er nog één over: de zgn SteenenPaal; zwaar beschadigd; iets oostelijk van de weg naar Niekerk. Er zijn drie markepalen aanwezig en op het grenspunt Eibergen- Neede-Haaksbergen een kei. Dat is tevens een knikpunt in de Gelderse-Overijssels grens.
Op dit traject is het merkwaardig dat er ook gietijzeren paaltjes staan met het wapen van Haaksbergen tussen de Steenen Paal en de Krakeelsepaal alsmede nabij de Mallumse veenpaal.

De grenspalen van Neede op de grens met de buurgemeenten zijn weggehaald na de samenvoeging van gemeenten. Daardoor zijn ook gemeentelijke palen op de provincie grens niet meer aanwezig.

Langs de weg van Lochem naar Goor staat een provinciale paal in de berm nabij de Bolsbeek. Gemeentelijke palen zijn er niet; wel in de bebouwde kom van Deventer twee wegenpalen. De gemeente Deventer heeft de gemeentegrens gemarkeerd met betonnen palen, wit geschilderd plus het gemeente wapen. In de zuidwest hoek staan deze grensstenen tevens op de provinciegrens, daarom komen ze voor in deze verzameling.

De provinciale bermpalen zijn met rood aangegeven; de overige met een zwartstreepje.

DE GRENS MET UTRECHT

DE GRENS MET LIMBURG