Om het zoeken naar een specifieke steen of paal gemakkelijk te maken is het traject Eibergen opgedeeld in drie aparte pagina's.

Klik op de button met de naam van de plaats om naar de desbetreffende serie foto's te gaan.

Zwillbroek: locaties 803A tot en met 814A

Rekken: locaties 815 tot en met 825A

Oldenkotte: locaties 826 tot en met 832

 

Definitieve grensvastlegging

Na de plaatsing van de grensstenen in 1766 kregen de landmeters de opdracht de grens met de geplaatste stenen nauwkeurig vast te leggen. In het archief te Münster is een mooi bewerkte kaart bewaard. Onderstaand zijn delen van het Eibergse traject overgenomen uit het boek: 'Zur Geschichte der westfälisch-niederländischen Grenze" auteur Hermann Terhalle. De rode nummers duiden op een wapensteen; de zwarte op een lettersteen. De getallen er tussen in zijn de afstanden in Rijnlands roeden; de getallen op de punten zijn hoekverdraaingen. Linksboven is het deel met het laagste nummer (1) in het deel Oldenkotte. Linksonder staat nummer 48 op het grenspunt met Winterswijk.

Druk voor algemeen overzicht over het grensconvenant en de grensstenen op "Inleiding" hierboven.

wapensteen 19   -   wapensteen 39

 

 

 

Definitieve grensvastlegging

Na de plaatsing van de grensstenen in 1766 kregen de landmeters de opdracht de grens met de geplaatste stenen nauwkeurig vast te leggen. In het archief te Münster is een mooi bewerkte kaart bewaard. Onderstaand zijn delen van het Eibergse traject overgenomen uit het boek: 'Zur Geschichte der westfälisch-niederländischen Grenze" auteur Hermann Terhalle. De rode nummers duiden op een wapensteen; de zwarte op een lettersteen. De getallen er tussen in zijn de afstanden in Rijnlands roeden; de getallen op de punten zijn hoekverdraaingen. Linksboven is het deel met het laagste nummer (1) in het deel Oldenkotte. Linksonder staat nummer 48 op het grenspunt met Winterswijk.

 

wapensteen 1 -  wapensteen 19

wapensteen 48  -  wapensteen 39

Voorbereiding

In de voorbereiding kwamen de landmeters tot 48 stenen (1-48). Wapensteen 48 staat op het grenspunt met Winterswijk en is aldaar opgenomen. Verdeeld naar de twee typen zijn er 38 wapenstenen geplaatst en 9 letterstenen. In de verslagen van de inspecties is niet alleen sprake van scheefzakken of omgestoten, maar ook van verdwenen. Weggezakt in het veen of mee genomen door een omwonende? Dat blijft een vraag. In ieder geval is duidelijk dat rond 1970 veel stenen verplaatst zijn. Een Nederlands-Duitse commissie ter uitwerking van een grensovereenkomst ingesteld in 1963 heeft in 1965 besloten dat er voortaan slechts één markering zal staan op een locatie. Meestal werd toen de steen uit 1766 weggehaald en elders gebruikt of geschonken aan musea of gemeenten.

 

Huidige situatie (2016)

Wapenstenen
Over de wapenstenen is te melden dat er nog 30 op de grens staan; 15 zijn op hun oude plaats gebleven en 15 zijn op de grens verplaatst. Vier stenen zijn verhuisd: steen 24 naar het Raadhuis van Vreden, nr 36 naar het Museum van Zutphen, nr 39 naar het museum in Arnhem en steen 40 naar het kantoor van Kreis Borken. De verplaatsingen langs de grens gedaan zijn meestal over relatief korte afstanden gedaan, maar enkele verplaatsingen springen er uit. Wapensteen 44 is over ca. 3 km verplaatst van de omgeving Zwillbroek naar het pad dat vanaf Slemphütte naar het oosten voert. Nog verder ging steen 41 van westelijk van Zwillbroek naar de oever van de Berkel bij Oldenkotte over ongeveer 8 km  op deze locatie (825 NL). De verblijfplaats van steen 11 die hier ooit stond, is onbekend.
Situatie langs de Berkel
In het verslag van de Plaatsingscommissie is in 1766 genoteerd dat de commissie accoord kon gaan met twee stenen om aldus aan te geven dat de grens in het midden van de Berkel ligt. Wel werd de voorwaarde gesteld dat op de Gelderse steen het wapen van Münster weggehaald zou worden en op de andere steen het wapen van Gelre zou verdwijnen. Dat moest dus ook bij de stenen 12 en 13 worden gedaan. Bij steen 12 op locatie 826B is  te zien dat het wapen van Münster min of meer weggekrast is. Dat is minder goed duidelijk bij wapensteen 10 die nu op de andere oever staat (825 DL).
Conclusie
In totaal is van vier stenen: nrs 6,11,13 en 23 niet bekend waar die gebleven zijn. Kanttekening: Op locatie 826C zit een wapensteen onder de grond, dus is het nummer niet te zien. Het zou 6, 11 of 13 kunnen zijn, want die stonden relatief dicht bij en in 1766 stond er geen steen! Te stellen is dat 16 wapenstenen op de grens verplaatst zijn. Daardoor is van drie stenen niets bekend.

Letterstenen
Van de negen letterstenen staan er nog vier op de oorspronkelijke plaats; steen 31 is verplaatst naar locatie 813B en steen 46 staat bij het museum van Winterswijk. Wat er met de stenen 29, 37 en 38 is gebeurd, is onbekend. Misschien staan er twee in de landweer zuidelijk van obelisk 831. Daar zijn twee stenen te vinden die zo diep staan dat een nummer niet te zien. Beide zijn aan de bovenkant ooit wit geverfd geweest en de rechter steen toont duidelijk de letter M.
 

wapensteen 24 bij Raadhuis in Vreden

wapensteen 36 bij museum van Zutphen

plaats voor steen 39

wapensteen 40 bij Kreishaus Borken

 

Obelisken
In 1817 zijn er 29 houten palen geplaatst die later vervangen zijn door obelisken. Een inspectieverslag uit 1883 vermeldt dat er drie palen verdwenen zijn. Het vervangen ervan is kennelijk slordig gebeurd, want staan nu drie palen met nummer 829. Ook nummer 810 staat er drie keer en de nummers 818 en 827 twee keer. Het is dus niet goed mogelijk aan te geven welke obelisken verplaatst zijn. Hoe dan ook er staan 29 obelisken, alsmede noordelijk van obelisk 830 een onduidelijk aantal van 10 à 15. De onduidelijkheid komt doordat veel palen nauwelijks boven de grond uitsteken.
 

 

twee niet te definiëren stenen zuidelijk van obelisk 831

Samengevat:
Er staan nog 15 wapenstenen op oude locatie  en 16 stenen elders op de grens; vier zijn verhuisd en van drie is niets bekend.
Bij de letterstenen staan er nog vijf op de grens; één is verhuisd en van drie is niets bekend. Van de in 1766 geplaatst stenen staan er nog 36 op de grens, vijf zijn er verhuisd en van zeven is niets bekend.
Bij de obelisken is het onduidelijk maar het oorspronkelijke aantal van 29 staat er in ieder geval.