Grenspalen-revue

INTRODUCTIE EN TOELICHTING

Grenspalen-revue

Introductie en Toelichting
Grensstenen op grens ned-dld: Achterhoek
- Inleiding
- Palen en Stenen op grens Achterhoek
  - Dinxperlo-Aalten
    - Dinxperlo
    - Aalten
  - Winterswijk
    - Woold
    - Wooldse veen
    - Kotten
    - Ratum
    - Meddo
  - Eibergen
Grensstenen anno 1766 Achterhoek
Overige palen Gelderland-Duitsland
- Langs Liemers en Montferland
Op de grens van Gelderland
Op de grens van Gelre
Grenspalen in Gelderland
Grenspalen in Noord-Holland
Jachtpalen
Palen op rivierdijken
Kleine groepen en solitairen

Introductie

Door de natuur of een buitengebied lopen doe ik graag. In een archief zoeken in oude geschriften naar nadere informatie is ook leuk. De combinatie van beide bezigheden leidde voor mij tot het langs grenzen lopen om grenspalen te zoeken. De aanleiding was een artikel over de grenspalen rond de Heerlijkheid Rozendaal (nu gemeente Rozendaal). Daarna leerde ik de grens tussen de Achterhoek en Duitsland kennen (met mooie stenen) en ook het geschiedenis er van. Gaandeweg ontstond het idee om in een website een en ander vast te leggen. Ongeveer 2012 ben ik begonnen en hoop het nog een flink aantal jaren te doen. Een reactie of verbetering is onderstaand in te vullen en ik: Bauke Tijmstra, zal graag antwoorden.

De grens kan een rijksgrens zijn, maar ook een gemeentelijke of van een adellijk jachtgebied. Met een kaart van de grens in de hand ben ik gaan lopen, soms dwars door struikgewas, soms door een onoverzichtelijk bos. Een overzichtelijk weiland of een oud kommiezenpad kwam ook voor. Ik heb veel foto's gemaakt om thuis een goede beschrijving te kunnen maken.
In archieven en op internet heb ik gezocht naar achtergronden. Wie heeft de palen of stenen laten plaatsen? Waarom was het nodig? Mijn vraag is steeds: Wat staat er nu nog?
Op deze site vind je foto's en toelichtingen.

TOELICHTING

Om het hiernaast weergegeven overzicht kort te houdenzijn groepen van grenspalen samengevoegd. Ter toelichting volgt hieronder een beschrijving.

Introductie: Dit is een korte toelichting op het ontstaan van mijn interesse in grenspalen; tevens beschrijft het de inhoud van de onderdelen.

Palen en stenen op grens Achterhoek: Bedoeld is de grens van de Achterhoek met Duitsland, beginnend bij Overijssel tot en met Dinxperlo. Opgenomen zijn alle grensstenen en –palen, apart weergegeven langs Dinxperlo-Aalten, Winterswijk en Eibergen.

Grensstenen 1766: In 1765 sloten het Hertogdom Gelre en het Bisdom Münster een convenant over de grens tussen beiden. Vervolgens zijn in 1766 op de ingemeten grensstenen geplaatst. De hoofdstenen zijn fraai bewerkt en alle aanwezige stenen staan op de nationale grens met Duitsland. Dit onderdeel is verdeeld over Eibergen, Winterswijk en Dinxperlo-Aalten.

Overige palen Gelderland-Duitsland: Op dit resterende deel van de grens Gelderland-Duitsland zijn alleen de hoofdpalen gefotografeerd en beschreven en verdeeld over “Liemers en Montferland” en “zuid van de Rijn tot Limburg (volgt tzt).

Op de grens van Gelderland: Op de provinciale grenzen van Gelderland staan diverse grensmarkeringen: historische provinciale, gemeentelijke en bijzondere. Tot de laatste categorie horen de palen in de berm van provinciale wegen waar die de provinciale grens passeren of bijvoorbeeld markepalen.
Op de grens van Gelre: Het Hertogdom Gelre omvatte vroeger, als vierde kwartier, een gebied dat nu in Brabant, Limburg en Duitsland ligt. Gezocht gaat worden naar grenspalen op de grenzen van toen: tzt

Jachtpalen: Het zogenaamde jachtrecht werd toegekend aan een (adellijk) persoon of betreft de inwoners van een stad of dorp. Anderen mochten in betreffende gebieden niet jagen. Om overtredingen te kunnen vaststellen werden de grenzen gemarkeerd met jachtpalen. De gevonden jachtpalen zijn per gebied beschreven.

Dijkpalen: Na de aanleg van rivierdijken ontstond de behoefte aan gezamenlijk onderhoud en aan afspraken over dijkbewaking. Na verloop van tijd namen gemeenten en/of polderdistricten deze taak op zich. Het bleek nuttig de dijkvakken te markeren te markeren met palen. De diverse rivieren in Gelderland zijn afzonderlijk beschreven.

Reacties worden een maand na afhandeling verwijderd.

Reactie plaatsen

Naam *

E-mailadres *

Bericht *

Laat dit veld leeg *

Reacties

Babette

6 maanden geleden

Beste meneer Tijmstra,

Op onze natuurbegraafplaats is een stenen paal tevoorschijn gekomen, waarvan ik graag weet wat de oorsprong is. Ik heb een oproepje op Facebook geplaatst en kreeg toen de tip om op uw website te kijken. Wilt u eens kijken hoe oud het paaltje is en welke functie het had?

Een foto van het paaltje vindt u via deze post: https://www.facebook.com/photo?fbid=2857671594331404&set=a.263375490427707&notif_id=1590581851504208&notif_t=page_post_reaction&ref=notif

Of anders kan ik u deze ook mailen, als dat makkelijker is.

Met vriendelijke groet,

Babette van Rietschote

Ype van Strien

8 maanden geleden

Geachte heer Tijmstra,

Als ik op bezoek ben bij mijn schoonouders loop ik met regelmaat met de honden over de Hessenweg in Hummelo. Elke keer weer werp ik een blik op de twee jachtpalen die er langs staan (uw nrs. 15 en 16). Toen ik laatst een stuk verder doorliep door de bossen en uit kwam bij de Breukinkheide, werd ik aangenaam getroffen door de twee andere jachtpalen (uw nrs. 22 en 23) die daar zag, en later nog een (nr. 21). Daags daarna wandelde mijn schoonmoeder en ik weer die kant op en verder, bewonderden nu ook de palen 24, 25 en 26.

Mijn schoonouders waren niet bekend met het bestaan van zoveel jachtpalen in de omgeving. Nieuwsgierig geworden over al die palen, belandden we op uw website. Wat een leuk en informatief om erover te lezen, en te "zien" hoeveel meer er nog zijn.

Prompt daags liep ik weer over de Hessenweg. Tegenover paal 16 viel toevallig mijn oog op een stuk steen, en nog een steen en nóg een stuk steen... met ronde kop... "Het zal toch niet?" Dacht ik meteen. Maar ik denk het wel. Het kan niet anders dat hier nog een jachtpaal - zij het in 3 stukken - ligt.

Misschien weet u dat al. Misschien niet omdat deze stukken eerder aan uw zicht zijn ontsnapt door overgroeiing (er zit flink mos op en wellicht bent u langs gegaan toen er veel meer groeide dan nu in het vroege voorjaar).

Als u wilt, stuur ik u graag een paar foto's toe die ik maakte. Al dan niet voor plaatsing op uw website. Uiteraard kunt u zelf ook een kijkje nemen.

Vriendelijke groet,
Ype van Strien